जेजुरगड पर्वत शिव लिंगाकार
मृत्यू लोकी दुसरे कैलास शिखर
नाना परीची रचना रचिली अपार
जळी स्थळी नांदे स्वामी शंकर
संत नरहरी सोनार
Jejuri जेजुरी
Jejuri जेजुरी गावाच्या दक्षिणेकडील डोंगरावर साधारणपणे पंच्याहत्तर मीटर उंचीवर मल्हारी-मार्तंडाचे मंदिर आहे. मंदिराला पूर्व, पश्चिम व उत्तर अशा तीनबाजूनी पायरीमार्गांनी जाता येते. त्यापैकी पूर्व व पश्चिमेकडील पाय-या अरुंद व अर्धवट बांधकाम स्थितील असल्याने त्यांचा वापर सहसा होत नाही. उत्तर दिशेकडील पायरी मार्ग रुंद व रहदारीचा असल्याने या पायरी मार्गाची शोभा अनेक भाविक भक्तांच्या नवस पुर्तीतून निर्माण झालेल्या कमानी व दीपमाळांनी वाढविली आहे. या पायरी मार्गावर तीनशे पंच्याऐंशी पाय-या आहेत. जेजुरगडाला नवलाख पायरीचा उल्लेख अनेक लोकगीतांमधून येत असल्याने अनेक भाविक भक्तांच्या मनात कुतूहल निर्माण होते, परंतु गड बांधणी दरम्यान वारण्यात आलेल्या चिरा ( दगड ) संदर्भात हा उल्लेख आलेला आहे.
सुमारे तीनशे पंच्याऐंशी पाय-या चढून गेल्यावर जेव्हा तुम्ही शिखरावर पोहोचतात तर तुम्हाला आपोआपच सिद्धता मिळते, उत्साही भक्त बघून चैतन्यपूर्ण वातावरण आणि बाहेरून असलेले दैवी पवित्र मंदिर आपण जवळजवळ मंदिरात प्रवेश करण्यापूर्वीही आनंददायी वाटतो आणि सर्व थकवा नाहीसा होतो. जेव्हा आपण महाराष्ट्रातील सर्वात लोकप्रिय स्थळ, जेजुरी (Jejuri) येथे खंडोबा मंदिर भेट देता. एका लहान टेकडीवर वसलेले हे छोटे मंदिर अतिशय सामर्थ्यवान आहे कारण या दिव्य दैवतांचे आशीर्वाद मिळवण्यासाठी हजारो लोक इथे येतात. असे म्हटले जाते की भगवान खंडोबा आशिर्वाद घेण्यासाठी येथे येणारे आपल्या भक्तांच्या सर्व इच्छा व मनोकामना पूर्ण करतो. भगवान खंडोबा हे मराठी माणसाचे कुलकदैवत आहे.
मंदिर सामान्यतः गर्दी असते परंतु शनिवार व रविवार आणि विशेषत: रविवारच्या दिवशी, आपण हे पवित्र स्थान ठासून भरलेले असल्याचे पाहू शकता. मंदिराकडे जाताना, अनेक लहान दुकाने व अन्नपट्टी आहेत जिथे आपण थांबा आणि रिफ्रेश करू शकता किंवा काही आध्यात्मिक गोष्टींची खरेदी करू शकता. आपण पायऱ्या चढत असतांना, ‘येलकोट येलकोट जय मल्हार’ असे शब्द कानावर पडतात. तीर्थक्षेत्राच्या मार्गावर, आपण बर्याच नवविवाहित जोडप्यांनाही पाहू शकता. पतीने आपल्या पत्नीला उचलून धरले आणि धार्मिक विधीचा भाग म्हणून काही पावले चढतो तेव्हा तो अतिशय प्रेमळ असतो. जेजुरी (Jejuri) शहराच्या निसर्गरम्य दृश्यांचा आनंद घेऊन आपण पवित्र स्थानापर्यंत पोहोचू शकता. वाटेत बर्याच दृष्टीकोनांसह, शेवटी आपण पुष्कळ प्रयत्नाशिवाय मंदिरापर्यंत पोहोचतो.
जेजुरी मंदिराविषयी
एकदा आपण मंदिर परिसरात प्रवेश केला, सर्वकाही गूढवादी दिसते. या मंदिराविषयीच्या सर्वात सुंदर गोष्टींपैकी एक आहे पिवळा रंग होळी. असे दिसते आहे की इथे सर्वजण होळी खेळत आहेत, पिवळ्या रंगाचे हळद ज्यांच्यासह लोकप्रिय ‘भंडारा’ म्हणून ओळखले जाते. आपण मंदिर परिसरात हळद पावडर टाकणारे भक्त पाहू शकता.
खरे तर संपूर्ण मंदिर परिसर, मंदिर आणि येथील लोक पिवळ्या रंगाने रंगवलेले आहेत. म्हणून आपण येथे पांढरे कपडे परिधान टाळाल हे सुनिश्चित करा कारण जेव्हा आपण मंदिर सोडून जाल तेव्हा निश्चितपणे रंगीत होणार नाही. आपण मंदिराच्या मार्गावर हळद पॅकेट विकत घेऊ शकता.
दर्शनासाठी साधारणपणे एक मोठी कतार आहे ज्यामध्ये जिथे आपल्याला तासांची प्रतीक्षा करणे आवश्यक आहे केवळ भगवान खंडोबाची एक झलक पाहायला पण भारतात असताना आपल्याला सर्वांनाच माहित आहे की मंदिरातील बहुतांश मंदिर कार्य कसे कार्य करते. पैसे देऊन आपण व्हीआयपी लाईन किंवा विशेष दर्शन रेषा माध्यमातून त्वरित दर्शन मिळवू शकता. जरी या ओळी प्रचंड आहेत परंतु ते वेगाने पुढे जात आहेत, आपण लवकरच देवताला भेट देऊ शकता. ते सुमारे प्रत्येकी ५० रुपये शुल्क आकारतात.
जेव्हा तुम्ही रांगेत उभे असता तेव्हा नारळचे तुकडे तुटतात तेव्हा घाबरू नका, हे भक्त असुन काही इच्छा करून मंदिरांवर हळद पावडर टाकत आहेत.
तळीभंडार
हरहर महादेव…….. चिंतामणी मोरया …………
आनंदीचा उदे उदे ……भैरोबाचा चांगभले …..
बोल अहंकारा सदानंदाचा येळकोट ……..
येळकोट येळकोट जयमल्हार …….
अगडधूम नगारा ……..सोन्याची जेजुरी ………
देव आले जेजुरा……….निळा घोडा ………..
पायात तोडा ……..बेंबी हिरा ……..
मस्तकी तुरा …….अंगावर शाल …….
सदाही लाल …….
आरती करी ……..म्हाळसा सुंदरी …….
देव ओवाळी नानापरी…….
खोब-याचा कुटका ………भांडाराचा भडका ………..
बोल अहंकारा सदानंदाचा येळकोट ………
येळकोट येळकोट जयमल्हार…….
अडकेल ते भडकेल …….भडकेल तो भंडार ……..
बोल बोल हजारी …वाघ्या मुरुळी ….
खंडोबा भगत प्रणाम प्रणाम……..
बोल अहंकारा सदानंदाचा येळकोट……..
येळकोट येळकोट जयमल्हार…….
जरी मंदिर लहान असले तरी ते अत्यंत आनंददायक आणि स्वर्गीय आहे. आजूबाजूचे नयनरम्य दृश्य पुन्हा चित्रित करण्याच्या दृष्टीने पुनर्रचना आणि आनंददायक आणि आश्चर्यकारक देखील आहे.
Jejuri हे स्थान सार्वजनिक वाहतूक सेवांमधून सहज उपलब्ध आहे. पुणे पासून ते फक्त 38 कि.मी. दूर आहे आणि सोलापूर पासून ते 60 कि.मी. आहे.
येथे दसर्यात आपण एक जत्रा अनुभवू शकता जे विस्मयकारक आहे. हिवाळी हंगाम हा उत्तम वेळ आहे.
